O mnie

Moje zdjęcie
Warszawa, Mazowsze, Poland
Po prostu jestem.

wtorek, 31 stycznia 2012

GTWB LI Ballada o żołnierzu (czyli Warszawa wojskowa ale nie wojenna) - Tory na torze

Warszawa, Praga Północ, ul. Jagiellońska
Zamienię kolejność tematyczną - najpierw będzie "Warszawa wojskowa" a potem "Ballada o żołnierzu".

Część pierwsza
Mam "pod nosem" spory kawałek miasta, który był "Warszawą wojskową". Ten kawałek miasta to obszar pomiędzy ulicami 11 Listopada, Ratuszową, Jagiellońską, Starzyńskiego - obecna Praga II. Śladów pozostało niewiele. Najbardziej widoczny, to budynki przy ul. 11 Listopada (pomiędzy ul. Kowieńską i Szwedzką, strona zachodnia). Zdjęć mogłoby być bardzo dużo (i tak jest sporo). Kto dziś wie, gdzie w prawobrzeżnej Warszawie są (były) Kozaki? Kozaki to obecny Plac Generała Józefa Hallera (jeszcze niedawno Plac Leńskiego - prawdziwe nazwisko byłego patrona placu - Julian Leszczyński). Dlaczego Kozaki? Trzeba cofnąć się do okresu zaboru rosyjskiego. Teren pomiędzy ulicami Ratuszową, Jagiellońską, Szanajcy, Namysłowską był terenem ćwiczeń Kozaków w służbie carskiej. Można śmiało powiedzieć - był to poligon. I stąd wzięła się nazwa Kozaki. Nawet ul. 11 Listopada nosiła kiedyś nazwę Esplanadowa - była esplanadą terenów wojskowych. Po wojskowym charakterze tej okolicy pozostał jeszcze jeden ślad. Niestety, nie jest on typowo wojskowy. Nie znając historii tego terenu, absolutnie nie kojarzy się go z wojskiem.

W sierpniu 2010 roku zrobiłem kilkanaście zdjęć interesującego mnie terenu z myślą o wpisie na blogu. Niestety, zdjęcia te gdzieś mi się "schowały". Dlatego też dokumentacja fotograficzna będzie trochę "od środka". W dalszej części wpisu wyjaśnię co jest śladem po "wojskowości" tego terenu.

2011.06.29
Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego.


Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności.

Widok od ul. Ratuszowej w stronę ul. Św. Cyryla i Metodego

Widok od ul. Ratuszowej w stronę Placu Hallera.


2011.07.03
Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego.

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności. W tle wagon 120Na SWING nr. tab. ????


2011.07.08
Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego. Jak widać, nie tylko ja robiłem zdjęcia w tym miejscu :-).

Już pojawiły się tory. Ale dlaczego "tory na torze"? Kto nie wie, niech czyta dalej, kto wie... Też niech czyta dalej :-).

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności.

W tle wagon 120Na SWING nr. tab. 3183


2011.07.17
Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego.

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności. W tle wagony 105N? nr. tab. ????


Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę ul. Ratuszowej.


2011.07.26
Skrzyżowanie ul. Jagiellońskiej i al. Solidarności

Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego.

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności.

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę ul. Ratuszowej.


2011.09.30
Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego. Brakuje jeszcze przystanków.

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności. W tle wagony 120Na nr. tab. ????

Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę ul. Ratuszowej, autobus MAN NG313 nr. tab. 3907 oraz...

...pierwszy oczekujący na tramwaj :-).


2011.10.13
Widok od al. Solidarności w stronę ul.Św. Cyryla i Metodego. Brakuje już tylko słupków przystankowych.


Widok od ul.Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności.



Zdjęcia, zdjęcia, zdjęcia (jeszcze nie wszystkie), ale już czas na trochę opisu.
"Tory na torze" - jakie tory widać na zdjęciach? Tramwajowe. Ale dlaczego na torze?
Na jakim torze?
Jak widać na zdjęciach, na ul. Jagiellońskiej znajduje się aleja wysadzona dwoma rzędami drzew (pomiędzy jezdnią i chodnikiem po wschodniej stronie ulicy). Rząd drzew od strony jezdni jest porządnie przetrzebiony (widać to na zdjęciu pomiędzy ulicami Ratuszową i Św. Cyryla i Metodego). Aleja ta w okresie międzywojennym była torem ćwiczebno-szkoleniowym jeźdźców i koni wojskowych. To właśnie tu kawalerzyści uczyli się i doskonalili w sztuce jazdy konnej. Tor zaczynał się przy ul. Zygmuntowskiej (obecnie al. Solidarności, do roku 1991 ul. Świerczewskiego), kończył się przy obecnym Rondzie Starzyńskiego. Do dnia dzisiejszego zachował się w całości, z kilkoma miejscami przerobionymi na parkingi (zdjęcia w dalszej części notki). Obecnie nie zachowały się żadne ślady po przeszkodach, którymi poprzecinany był tor (płotki z plecionej wikliny, przeszkody z belek drewnianych, rowy z wodą). Wykorzystywano to miejsce zarówno do ćwiczeń manewrów wojennych (symulowane ataki i obrona wymagające sprawnego przegrupowania i zmiany szyku jeźdźców) jak i jazdy w stylu cyrkowym. Umiejętności tu nabyte były następnie prezentowane podczas parad i występów z okazji świąt państwowych (nie tylko) i manewrów na poligonach. Pas ziemi pomiędzy drzewami nie był porośnięty jak obecnie trawą. Trawa nie miała szansy wyrosnąć w miejscu stale tratowanym końskimi kopytami. Co pewien czas musiano nawet równać tor.
Tor ten jest dobrze widoczny na Ortofomapie 1945 oraz Fotoplanie 1935 zamieszczonych na stronie http://www.um.warszawa.pl/ (strona główna -> Mapa Warszawy -> Serwis Warszawa Historyczna http://www.mapa.um.warszawa.pl/mapa/Mapa.aspx?service=Historical)

Z braku czasu zmuszony jestem podzielić notkę na części. W części drugiej, która nie będzie kolejnym wpisem tylko kontynuacją tego, zdjęcia z dalszej części toru jeździeckiego, rumaki na torze i "Ballada o żołnierzu".
CDN.

-------------------------------------------------------------------------------------

Część druga - dodano 2012.02.10
W części pierwszej zamieściłem dokumentację fotograficzną budowy torowiska tramwajowego na ul. Jagiellońskiej pomiędzy al. Solidarności i ul. Św. Cyryla i Metodego na terenie dawnego toru jazdy konnej. Ponieważ za początek toru przyjąłem al. Solidarności, teraz pokażę go od końca.
2012.01.20
Ostatnie drzewa przed Rondem Stefana Starzyńskiego.
Widok w stronę Ronda Starzyńskiego.

Odcinek pomiędzy Rondem Starzyńskiego i ul. Szanajcy.
Widok w stronę ul. Szanajcy.

Widok w stronę Ronda Starzyńskiego.

Odcinek pomiędzy ul. Szanajcy i Placem gen. Józefa Hallera.
Widok w stronę Placu Hallera.

Widok w stronę ul. Szanajcy. Na tym odcinku powstał parking.

Plac Hallera.
Widok w stronę ul. Ratuszowej.

Widok w stronę ul. Szanajcy. Na tych zdjęciach widać, że wschodni szpaler drzew jest uzupełniany nowymi nasadzeniami.

Odcinek pomiędzy Placem Hallera i ul. Ratuszową.
Widok w stronę ul. Ratuszowej.

Widok w stronę Placu Hallera. Ten odcinek składa się z dwóch części. Od Pl. Hallera do (mniej więcej) ul. Bertolta Brechta - parking, od ul. Brechta do ul. Ratuszowej - trawnik, droga dla rowerów. Na zdjęciach z dn 2011.06.29 ta droga jest wyłożona kostką. Na obecnym zdjęciu - przygotowania do zmiany nawierzchni na asfalt.

Odcinek pomiędzy ul. Ratuszową i ul. Św. Cyryla i Metodego.
Widok w stronę ul. Św. Cyryla i Metodego.

Widok w stronę ul. Ratuszowej. Droga dla rowerów - na zdjęciach z 2011.06.29 jeszcze jej nie ma.

Po lewej stronie wagony 105N2k nr. tab. 2022#2023 oczekujące na sygnał wjazdu na odcinek "torów na torze".


Teraz mały przegląd "rumaków na torze". Niestety, są to zdjęcia współczesnych, stalowych rumaków. Nie znalazłem zdjęć z okresu międzywojennego :-(.
Widok od al. Solidarności w stronę ul. Św. Cyryla i Metodego
Wagony 105Na nr. tab. 1042#1043 (akwarium, stozłomek).

Wagony 13N nr. tab. 742#761 (parówa, parówka, cyklop).

Widok od ul. Św. Cyryla i Metodego w stronę al. Solidarności.
Wagony 105N2k nr. tab. 2060#2061 (akwarium, stozłomek), autobus MAN NG313 nr. tab. 3905.

Wagon 120Na SWING nr. tab. 3188.

Wagony 105Na nr. tab. 1232#1231 (akwarium, stozłomek).

Wagony 123N nr. tab. 2146#2147 (Hipolit, cegła).


"Ballada o żołnierzu"
W swojej książce "Moja Praga" autor Paweł Elsztein (w okresie międzywojennym mieszkający na ul. Małej) wspomina jednego z sąsiadów, kapitana Wojska Polskiego. Pod kamienicę podjeżdżał konno ordynans prowadzący dwa osiodłane konie. Wiązał je do latarni, następnie szedł do mieszkania kapitana zameldować swoje przybycie. Po pewnym czasie kapitan wraz z żoną wychodzili na ulicę i dosiadali koni. Z ulicy Małej, przez Ratuszową cała trójka udawała się właśnie na tor jazdy konnej. Wydarzenie takie było atrakcją dla okolicznych mieszkańców.

I jeszcze dwa zdjęcia (żeby nie było, że za mało :-)).
Jak widać, teren dawnego toru obecnie też czasem służy nauce i doskonaleniu "ujeżdżania rumaków" :-).
Wagony 13N nr. tab. 304#484 (parówa, parówka, cyklop)


Jak widać, z "Warszawy wojskowej" wyszła mi "Warszawa tramwajowa". :-)

Na zakończenie dwa zdjęcia ze strony Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Narodowe Archiwum Cyfrowe

Rewia wojskowa na placu Piłsudskiego. Widok ogólny placu wypełnionego jednostkami piechoty, artylerii, kawalerii i pojazdów opancerzonych. Dowódca Okręgu Korpusu I Warszawa gen. Czesław Jarnuszkiewicz przyjmując rewię objeżdża oddziały. Na pierwszym planie oddziały policji państwowej. Widoczny Pałac Saski (po lewej) oraz północna pierzeja placu Piłsudskiego (kamienica Petersburskiego Towarzystwa Ubezpieczeń, Dom Franckich, Dom Gerlacha). 1933-05-03
http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/140768/34b55ab07a083e7c0421b28b435cac90/

Szwadron szwoleżerów podczas defilady - Warszawa pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1939-08-02
http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/160997/34b55ab07a083e7c0421b28b435cac90/

Właśnie na takie okazje szkolono się na ul. Jagiellońskiej.

Większość informacji historycznych zawartych w tej notce zaczerpnąłem z książki "Moja Praga".
Autor: Paweł Elsztein
Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Syrenka
Wydanie: Warszawa 2002
ISBN 83-914909-8-X